کد مطلب:20355 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

شخص هم گناه مي كند و هم كارهاي عادي انجام مي دهد. با توجه به مسئلهء حبط عمل و يا تكفير, حكم اين شخص چگونه است ؟

متكلمان و بزرگان عقايد مي گويند: حبط عبارت است از اين كه ثواب اعمال پيشين بر اثر گناهان بعد ازبين برود.

در معناي تكفير چنين بيان كردند, كه كيفر گناهان پيشين بر اثر اعمال نيك از بين برود.(1)

پس حبط و تكفير به معناي پوشاندن و محو كردن است . حبط, عمل نيك و تكفير, عمل بد را مي پوشاند.

چه گناهاني موجب حبط عمل مي شود. اگر انساني سال ها به عبادت مشغول بوده و اينك مستحق جزا و خيركثير است , به دليل نافرماني , ممكن است به عقوبت و عذاب الهي گرفتار شود. گويا چنين شخصي عمل نيكي انجام نداده است و عمل بد او فراگير خواهد شد؟! قرآن , كفر را از مهم ترين عوامل حبط عمل دانسته و بي شك آن را از بين برنده تمام اعمال نيكي مي داند كه شخص قبل انجام داده است .

خداوند در قرآن خطاب به پيامبر6مي فرمايد: (2)

در اين جا كفر از عوامل حبط عمل شمرده شده است كه تمامي نيكي ها را از بين مي برد. به نظر مي رسد اگر چه بعضي ديگر از گناهان حابط عمل خواهند بود, ولي به اندازهء كفر فراگير نيستند مفسران مي نويسند:

مي شود, ترديدي نيست و آياتي از قرآن گواه اين گفتار است . بنابراين اگر انسان در حالت كفر از دنيا برود, اعمالش از بين مي رود, زيرا گناه كفر به قدري زياد است كه بر ثواب هاي پيشين فائق مي آيد.هم چنين اگر ايمان بعد از گناهان باشد و تا آخر عمر ادامه پيدا كند, گناهان پيشين را از بين مي برد. ولي بحث در اين است كه آيا افراد با ايمان كه هم گناه كرده اند و هم اطاعت فرمان خدا و بدون توبه از دنيا مي روند, اعمال بدشان , پاداش اعمال نيك را از بين مي برد؟

در اين مورد بين متكلمان و علماي عقايد بحث و گفت گو هست .(3) البته منشأ اختلاف , آيات و احياناً رواياتي است كه شايد از نظر ظاهر با يك ديگر قابل جمع نيستند, مثلاً آيهء شريفهء (4). نشان از اين موضوع دارد كه عمل هر كسي , هر چند به اندازه ذره اي ناچيز باشد, ثبت شده و نيتجه اي خواهد داد, كه با مسئلهء حبط سازگاري ندارد. ازطرفي با آيه شريفه اي كه گذشت () و با اين آيه

خواهد بود>(5) و در جاي ديگر خوبي ها بدي ها را مي برند.(6) با توجه به آياتي كه گذشت , تفاسير مختلفي ارائه شده كه

از حوصلهء بحث خارج است , ولي بايد دانست بقاي كفر و يا ايمان , تا لحظهء مرگ , موجب سقوط ثواب و يا سقوطكيفر مي شود. علامه مجلسي در اين باره فرمود: حق اين است كه سقوط ثواب به وسيلهء كفر لاحق و يا سقوط كيفر بعداز ملحق شدن ايمان , قابل انكار نيست (7). البته ايمان و كفر دو مصداق كامل تكفير و يا حبط عمل است .

شخص مسلمان مؤمن تا به حالت كفر و ارتداد در نيامده , هر چند گناهانش موجب حبط عمل او شود, در نهايت به دليل مسلمان و مؤمن بودنش مشمول عذاب دايمي خداوند نخواهد شد. علامه مجلسي مي فرمايد: بدان كه در بين اماميه در اين مسئله (كه افراد مؤمني كه مرتكب گناهان كبيره مي شوند, در آتش جهنم دچار عذاب هميشگي نخواهند شد) اختلافي وجود ندارد.(8) پس مي توان به اين موضوع معتقد شد كه ميان گناهان مرزي وجود دارد كه در صورت ارتكاب بعضي از آن چون ارتداد و كفر و بقاي آن تا هنگام مرگ , تمام اعمال خوب گذشته از بين مي رود,ولي در صورت ارتكاب بعضي از گناهان , تمام اعمال نيك از بين نمي رود, مگر آن كه اصرار بر انجام گناه به اندازه اي باشد كه ديگر چيزي از عمل خوب در بين نماز, آن گونه كه قرآن مي فرمايد: (9) در اين صورت كه گناه به كسب تبديل شود و شخص جز گناه به كار ديگري مشغول نشود, مستحق عذاب دائمي خواهد بود. خداوند عاقبت همه رابه خير و خوبي ختم كند.

(پـاورقي 1. ر, ك , تفسير نمونه , ج 2 ص 69

(پـاورقي 2. بقره (2 آيه 217

(پـاورقي 3. تفسير نمونه , ج 2 ص 70

(پـاورقي 4. زلزال (99 آيه 8و 7

(پـاورقي 5. جن (72 آيه 23

(پـاورقي 6. هود (11 آيه 117

(پـاورقي 7. بحارالانوار, ج 5 ص 333

(پـاورقي 8. بحارالانوار, ج 5 ص 334

(پـاورقي 9. بقره (2 آيه 80